Een vertelling voor de jeugd (klik voor het filmpje)
De Redoute van Brakel
De ronduit was een onderdeel van de Mauritslinie. Ten tijde van de tachtigjarige oorlog (1568-1648) gebruikten de Staatse troepen onder leiding van prins Maurits de grote rivieren als verdediginglinie tegen de Spanjaarden. Langs de dijken van de Waal en de IJssel werden onder zijn leiding vele tientallen wachttorens gebouwd, ze stonden op terpen, hoogtes of aan de binnenzijde van een dijk langs de rivier. Om berichten door te geven werd er 's nachts met vuurbakens geseind en overdag met rook, de bakens werden dan aan masten omhoog gehesen. Op de plaats waar in de negentiende eeuw de Ronduit gebouwd werd, stond een Redoute, de naam Ronduit is hiervan afgeleid, een wachttoren in de verdedigingslinie van Prins Maurits. De Brakelse wachttoren werd omstreeks 1606 gebouwd. Ook aan het begin van de Meidijk, waar de Vleugeldijk zich richting Poederoijen begeeft stond zo'n wachttoren. Aan de overkant van de rivier de Waal , tussen Vuren en Waijestein hebben destijds een zestal Redoutes gestaan. (Bron: Tussen de Voorn en Loevestein, nummer 159 - J. van Willigen)
Reeds in 1690 wordt in het oud rechterlijk archief van Zuilichem geschreven over een "deftige" boerderij op de Waaldijk genaamd Ronduit. Het huis werd gebruikt voor bespreking van de Drost en de dominee. Vele jaren later komt het huis toe aan Leendert de Pater en Maria van Lier. Zij lenen het huis en erf voor 400 gulden van Joh. van Andel, koopman te Gorinchem. Rond 1832 staat nummer 266 op naam van Hoefsmid Huibert van de Lier. In die tijd bezat Wilhelmus van Dam volgens de kadasterkaart perceel 268 met huis en perceel 267 met erf (oppervlakte 98 m2). Joh. Van Andel laat het huis en erf op nummer A266 op 27 april 1849 door notaris Otto Blomhert uit Zaltbommel publiek verkopen. Dirk van Vliet, koopman te Brakel wordt de nieuwe eigenaar voor 320 gulden. later wordt het huis en erf de Ronduit, bekend bij het kadaster onder sectie A met de nummers 266 en 265 voor 1300 gulden aan de gemeente Brakel verkocht.
De toenmalige heer van Brakel, Jean Boudet van Dam van Brakel schenkt het benodigde geld tot het bouwen van een gemeentehuis op de Waaldijk op perceel A266.
De huidige Nieuwstraat is op een gegeven moment aan de andere kant van het gemeentehuis over de percelen 267, 268/269 en 263 gelegd.
Het gebouw moest wel volgens bestek en modeltekening als dat van de gemeente Chaam bij Breda gebeuren. Een grote natuurstenen plaat met de inscriptie RONDUIT werd boven de ingang gemetseld en een plaat met de naam van de gulle gever kreeg een plaats in het voorportaal
De eerste steen werd gelegd door Henri Jean Paul Mari van Dam en Thierri Guillaume van Dam, zonen van wijlen Dirk Willem van Dam, overleden in 1850. Op 16 november 1862 vond na vertraging in de bouw de officiële opening plaats in de raadszaal waar de heer Jean Boudet van Dam van Brakel een toespraak hield en daarna hartelijk bedankt werd door de trotse burgervader A. van Os. Dit beeldbepalend gebouw op deze oude plek met het sierlijke torentje werd een geliefd pand in het dorp. Gedurende lange tijd was dit de plek voor de raadsvergaderingen, huwelijkssluitingen en gemeentezaken.
Door samenvoeging van de gemeente in 1955 werd tijdens een raadsvergadering op 28 april 1959 het besluit genomen op de plaats van de oude burgemeesterswoning op het marktplein een nieuw gemeentehuis te bouwen. De Ronduit heeft gedurende ruim honderd jaar dienst gedaan en werd in 1972 voor een bedrag van 17.500 gulden aan het polderdistrict verkocht, omdat de dijkverzwaring (1974-1976) plaats moest vinden. Het dramatische besluit werd toen genomen dat ook het unieke gemeentehuis gesloopt moest worden. Via een kortgeding probeerde men bij de rechter het besluit om De Ronduit te slopen, tegen te houden. Dit mocht niet baten en in 1975 werd de slopershamer dan gebruikt om het gebouw met de grond gelijk te maken.
Op de plaats van het verdwenen gemeentehuis staat nu het bronzen "vrouwtje van Brakel" een schepping van de Giessense beeldhouwer Ton Koops. Het vrouwtje kijkt met een zorgelijke blik naar de waterstand van de Waal. Commissaris van de Koningin de heer Geertsema heeft dit standbeeld op 14 november 1980 onthuld.
De steen die in de voorgevel van De Ronduit was ingemetseld is bij de sloop bewaard gebleven. De aannemer Jo Baas heeft de steen toen naar zijn huis, en later naar de gemeentewerf van Brakel gebracht. Toen de gemeentewerf verhuisde naar Gameren kwam de steen in het bezit van de Vier Heerlijkheden en kwam terecht op het erf van Flegelstraat 1. De historische werkgroep heeft toen het initiatief genomen deze steen een zichtbare plek te geven. Daar waar ooit het fraaie gemeentehuis stond, aan het eind van de Nieuwstraat is toen de steen met medewerking van de plaatselijke aannemersbedrijf Baas ingemetseld. Op vrijdag 15 oktober 2010 werd de steen door de toenmalige wethouder de heer Ton van Balken onthuld.
Vanuit de politiek is nog een poging ondernomen om in de periode van de dijkverzwaring de sloop van De Ronduit tegen te houden.
