ROMEINEN WAREN BRUGGENBOUWERS BIJ UITSTEK
De invloed van de Romeinen is voor de eerste bewoners van ons land van grote betekenis geweest. Niet alleen brachten de Romeinen de beschaving in de door hen bezette gebieden, ook de aanleg van betere wegen en watergangen werden door hen ter hand genomen. De akkerbouw werd sterk bevorderd en de verzorging van vee, woningbouw en dijkaanleg op hoger peil gebracht. De voornaamste vestigingsplaats van de Romeinen was wel het "eiland der Bataven", het gebied gelegen tussen de Waal en de Oude Rijn. In deze streek zijn meerdere malen vondsten gedaan die op de invloed van de Romeinen wezen. Dat de Romeinen ook bruggenbouwers bij uitstek waren willen wij illustreren met het volgende.
In de Nieuwe Rotterdamsche Courant van 17 oktober 1895 werd vermeld dat op het terrein van de Zuilichemse steenfabriek een opzienbarende vondst was gedaan. "Bij het uitgraven van klei voor de steenfabricage werd ontdekt, 4.50 meter onder de oppervlakte, een tweetal rijen paaljukken, die zich over 180 meter afstand, onderling 3.30 meter van elkaar verwijderd, uitstrekken en het vermoeden wettigen dat voor eenige eeuwen een brug eene verbinding met de overzijde heeft gevormd. De palen zijn als 't ware afgebrokkeld, terwijl de slechte kwaliteit van het hout vergaan in de hand heeft gewerkt. De palen zijn van 20 á 25 cm. middellijn. Neemt men in aanmerking dat boven de palen een kleilaag bestond van 4.50 meter, terwijl er nog steeds gerugten liepen, dat in vroeger tijden op de Zuilichemse waard veel oudheden gevonden zijn, dan wint het vermoeden veld, dat met hier te doen heeft met een bouwstuk uit het begin onzer jaartelling en dat de aandacht van oudheidkundigen wel verdient", aldus het artikel in De Nieuwe Rotterdamsche Courant.
Onderzoek.
Het was de archeoloog W. Pleyte, die naar aanleiding van het krantenbericht een onderzoek instelde. Hij nam contact op met de burgemeester van Zuilichem, de heer S.F. Monhemius. De eerste burger liet Pleyte weten, dat hij een brief van een zekere heer D.P. Regt uit Hurwenen had ontvangen met de volgende inhoud: "Naar aanleiding van het bericht in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, betreffende de fundeeringen, blootgesteld op de waarde van den Weledelgeboren Heer Pool, deel ik u het volgende mede: Waarschijnlijk heeft daar gestaan de tolbrug, gesticht door Colonna of Zuylen. Deze brug stond eerst buitendijks, maar is door verlegging van den Waaldijk daarmede eenigszins in verband gekomen. Aan deze tol moesten de afvarende en opvarende schepen een schatting betalen. Deze schatting werd in de dertiende eeuw geheven door Jan van Herwen (lees Jan van Herwijnen), zoodat het niet onwaarschijnlijk is dat aan de overzijde van de Waal een dergelijk gebouw gevonden werd als te Zuilichem. De tol te Zuilichem heeft ook toebehoord aan Gerard van Loo, heer van Herlaer in 1309; aan Reynald, graaf van Gelre; aan Pilgrim, heer van Voorne; aan het geslacht van Herlaer 1455; aan het geslacht Pieck van Half-Asperen; aan Stejfen van Rossum enz. De tolbrug is waarschijnlijk gesticht door de Romeinen zoodat de paalfundeeringen bijna 2000 jaar oud zijn". Spoedig kwam archeoloog Pleyte met de resultaten van zijn onderzoek. Het paalwerk dat op de uiterwaarden bij Zuilichem gevonden was bestond uit vier rijen palen, die twee aan twee tegenover elkaar stonden. Het gezicht van deze palenrijen deed denken aan een menigte van reusachtige schragen, waarvan de bovenleggers ontbraken. Bij zijn onderzoek waren er nog twintig van deze palen over, die drie tot vier meter uit elkaar stonden. De gevonden palen waren nog 3.40 meter lang maar waren allen op hoogte van de afgegraven uiterwaard afgerot. Volgens Pleyte zal de brug niet veel hoger geweest zijn aangezien de rivieren in die tijd niet tussen dijken waren ingesloten. Het water liep toen in de winter over het gehele landschap. Eeuwen later is men begonnen met verhoogde dijken aan te leggen. Bovendien waren de uiterwaarden veel lager geleden als nu, immers in de loop der tijden zijn deze hoger geworden doordat met overstromingen nogal wat zand op de waarden terecht kwam. Zoals we al opmerkten waren de Romeinen bruggenbouwers bij uitstek. De bruggen die in de middeleeuwen in ons land gebouwd werden zijn allen naar Romeins model gebouwd. Ook in Duitsland zijn overblijfselen van Romeinse oorsprong gevonden. Het bij Zuilichem gevonden bouwwerk kwam in geen enkel opzicht overeen met die van de bruggen die te Mainz en te Keulen gevonden zijn.
OPLOSSING
In een passage uit het vierde boek van Caesars "De Bello Gallico", waarin gehandeld wordt over de Gallise oorlog, wordt over een brug geschreven. De beschrijving van deze brug mag dan niet duidelijk zijn, de tekening die de heer Th. Bentley maakte aan de hand van gegevens uit dit boek kwamen geheel overeen met wat men te Zuilichem vond. De Duitser Cohausen vond bij Neuwied de ingestorte Duitse brug, die op bevel van Julius Caesar werd afgebroken. Ook hij zette zijn vondst op papier. Op grond van deze aantekeningen en andere gedane vondsten aarzelde Pleyte niet langer: te Zuilichem heeft een brug gelegen zoals door Caesar werd beschreven. Hij voegde eraan toe dat de brug waarschijnlijk geen lang leven beschoren is geweest. Natuurlijke invloeden zoals ijsgang op de rivier hebben nadelig op de levensduur gewerkt. De archeoloog kon niet verklaren waarom de brug juist te Zuilichem werd gelegd. Volgens een artikel in het kontaktblad van de Historische Kring is het mogelijk geweest dat op de plaats waar nu de Meidijk ligt vroeger een weg liep die op de brug bij Zuilichem aansloot. Wie weet komen de restanten van de brug bij Zuilichem nog eens "boven water". (Arie Vervoorn).
Op dinsdag 22 augustus 2017 is door het adviesbureau voor bodem, water en ecologie een meting gedaan om er acher te komen waar zich de brugresten bevinden op het perceel ten Noorden van de Waaldijk langs de oprit naar het terrein van Van Oord. Daarna zou eventueel een moster genomen kunnen worden van een houtfragment om de ouderdom te kunnen bepalen en te kijken welke houtsoort er toen gebruikt is.
